Năng lực vĩ đại đi cùng với trách nhiệm vĩ đại

Năng lực vĩ đại đi cùng với trách nhiệm vĩ đại! - Dr. Minh Pham

(With great power comes great responsibilities)

Phần nhiều chúng ta đã từng coi qua bộ phim nổi tiếng "Người nhện" (Spider man) nhưng ít người để ý tới câu triết lý kinh điển làm nên tư tưởng chủ đạo của phim này: With great power comes great responsibilities! - Năng lực vĩ đại đi cùng với trách nhiệm vĩ đại!

Đó là lời trăn trối của Uncle Ben trước lúc chết, là lời răn dạy quý báu truyền đạt lại cho Peter Parker (Spider man), buộc anh phải khắc cốt ghi tâm, làm nền tảng tư tưởng dẫn dắt cho những hành động nghĩa hiệp của anh sau này. Ta còn bắt gặp triết lý này ở rất nhiều những bộ phim anh hùng khác của Hollywood.

Vậy ý nghĩa thực sự của nó là gì?

Thực ra, câu nói của Uncle Ben tương tự một lời dạy trong Kinh Thánh, và là tư tưởng chủ đạo chi phối nguyên tắc sống và nhân sinh quan của người Mỹ. Chúng ta đều biết người Mỹ có niềm tin mãnh liệt vào Thiên Chúa, mãnh liệt hơn bất kỳ quốc gia nào khác. “Chúa phù hộ bạn” (God bless you) là một câu nói mà bạn thường xuyên nghe được ở khắp nơi, từ người dân cho tới lãnh đạo. Nếu như “In God We Trust” là một tiêu ngữ quốc gia quen thuộc thì “One Nation Under God” là cũng là một cụm từ được đọc trong bản tuyên thệ dưới cờ. Trong mắt người Mỹ, họ là con dân của Thiên Chúa. Nước Mỹ được thành lập dựa trên cơ sở: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa ban cho họ những quyền hiển nhiên và bất khả xâm phạm, trong đó có quyền được sống, quyền được tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”.

Nhân dân không thuộc về chính phủ mà thuộc về Chúa. Tự do không đến từ chính phủ mà đến từ Chúa. Người Mỹ tin rằng Chúa ban cho họ hình hài và trí tuệ, trẻ em Mỹ được dạy ngay từ nhỏ rằng, khi Chúa ban cho ai đó sức mạnh thì đó không chỉ đơn giản là một món quà miễn phí mà đi kèm theo nó là sứ mạng cải tạo xã hội và giúp đỡ cộng đồng. Từ trẻ em cho tới người lớn, từ người phàm cho tới anh hùng, từ dân thường cho tới chính phủ - tất cả đều thấm nhuần tư tưởng này: Năng lực đi cùng với trách nhiệm - Năng lực càng vĩ đại thì trách nhiệm càng lớn lao!

Sinh thời, Benjamin Franklin, một trong những tổ phụ lập quốc Mỹ, khi được một người phụ nữ hỏi: “Ngài đã để lại cho chúng tôi những gì?”, ông đã trả lời: “Một nền Cộng hòa, thưa bà, nếu bà và con cháu bà có thể bảo vệ được nó”. Cộng hòa (Respulica) bắt nguồn từ tiếng Latinh, là từ ghép của Res (điều, thứ) và Pulica (của chung, công cộng). Cho nên nghĩa gốc của nó là "điều của chung", và khi xây dựng nền Cộng hòa, một trong những "điều của chung" này chính là sự chia sẻ trách nhiệm cá nhân đối với cộng đồng, xã hội trong phạm vi đất nước; còn trên bình diện quốc tế thì đó là trách nhiệm quốc gia trong việc hỗ trợ và bảo vệ những giá trị chung phổ quát của tự do và nhân quyền mà Tạo hóa đã ban tặng.

Các hội đoàn từ thiện tư nhân, các nhà tế bần ở khắp nơi, nhiều người hành động thiện nguyện vì trách nhiệm bản thân với những người kém may mắn hơn mình và cũng để cảm tạ hồng ân mà Thiên Chúa đã ban cho họ.

Những tỷ phú được ban tặng năng lực kiếm tiền hơn người cũng hiến tặng tài sản cá nhân cho các hoạt động từ thiện, họ tự thấy mình có trách nhiệm với xã hội bởi một tâm niệm: Họ - những người giàu chỉ là được Chúa ủy thác quản lý tài sản mà thôi, món quà mà họ may mắn được ban tặng cũng là để giúp đỡ xã hội.

Chính phủ, với những con người được ban tặng trí tuệ và năng lực vượt trội hơn phần lớn người khác, phải nhận lãnh trách nhiệm lớn lao hơn: Lãnh đạo và dẫn dắt đất nước, kiến tạo và bảo vệ sự thịnh vượng của quốc gia.

Triết lý năng lực đi cùng với trách nhiệm này không những chi phối nhân sinh quan của người Mỹ mà còn ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại của quốc gia này. Người Mỹ tin rằng vị thế cường quốc số một thế giới là vinh dự mà Chúa ban cho họ, vì thế nước Mỹ phải hành động để giúp đỡ và cải tạo thế giới theo hướng tốt đẹp hơn.

Nhiều người không hiểu tại sao nước Mỹ cứ đem quân "can thiệp" khắp nơi, đánh giá mức độ nhân quyền các nước và còn “nhúng tay” vào mọi vấn đề của thế giới?
Tại sao nước Mỹ luôn đứng đầu danh sách từ thiện giúp đỡ người nghèo Châu Phi và sốt sắng cứu trợ những nơi có thảm họa, thiên tai trên thế giới?
Tại sao Mỹ phải viện trợ lương thực cho Bắc Hàn, đất nước mà từ người dân cho tới lãnh đạo đều coi họ là kẻ thù số một và luôn lăm le xóa sổ nước Mỹ?
Và còn nữa, tại sao Mỹ phải hy sinh hàng triệu nhân mạng và phí tổn hàng ngàn tỉ đô-la cho những cuộc chiến bên ngoài biên giới nước Mỹ, từ châu Âu cho tới châu Á-Thái Bình Dương (Đệ nhị thế chiến), từ Việt Nam cho tới Hàn Quốc (Cuộc chiến chống Cộng sản), từ Afghanistan cho tới Iraq rồi Syria (Cuộc chiến chống khủng bố Hồi giáo)?

Tất cả điều này đều đòi hỏi chi phí rất lớn - và cái giá phải trả, không chỉ là tiền của mà còn là mạng sống quý giá của hàng triệu người Mỹ, những người đã ngã xuống vì tự do cho người khác, và vì trách nhiệm cao cả mà họ sẵn sàng nhận lãnh: Bảo vệ món quà Tự do quý giá mà Thiên Chúa đã ban tặng! Nói như lời Tổng thống Ronald Reagan: “Tự do và nhân phẩm cá nhân đã được hiện diện và được bảo đảm ở nơi đây hơn bất kỳ nơi nào khác trên trái đất. Giá của sự tự do này nhiều khi rất cao nhưng chúng ta chưa bao giờ không sẵn lòng trả”.

Cho nên có thể nói, nước Mỹ chính là thành trì cuối cùng để bảo vệ tự do và các giá trị nhân bản trong thế giới ngày nay, như lời cam kết của Reagan: “Chúng ta sẽ một lần nữa là tấm gương của tự do và cột mốc của hy vọng cho những ai hiện tại vẫn chưa có tự do”, và đúng như lời cam kết của nước Mỹ dưới sự quan phòng của Thiên Chúa:

Năng lực vĩ đại phải đi cùng với trách nhiệm vĩ đại!